‘Lần đầu tiên’ không giống ai của bốn cây bút đình đám Nhật Bản

Tập truyện ngắn Lần đầu tiên bản tiếng Việt do Đỗ Nguyên dịch. Ảnh: Hoàng Tùng.

Được trao sáu tháng một lần cùng giải Akutagawa, giải Naoki thường tôn vinh những tác giả có tác phẩm thành công, trở thành hiện tượng xuất bản có phong cách riêng, thu hút người đọc.

Trong tuyển tập vừa mới ra mắt phiên bản tiếng Việt vào đầu tháng 5, bốn tác giả đoạt giải Naoki là Shimamoto Rio đoạt giải năm 2018 với Mối tình đầu, Tsujimura Mizuki với Giấc mơ không chìa khóa (2012), Miyabe Miyuki với Lý do năm 1999 và Mori Eto vào năm 2006 với Tấm bạt cuốn theo chiều gió đã cùng góp mặt.

Bốn tác giả này không phải cái tên quá đỗi xa lạ với độc giả Việt Nam khi đã lần lượt được giới thiệu trước đó qua các tác phẩm: Đừng hẹn ngày mai, bộ ba tác phẩm Ngụy chứng Solomon, Colorful và Cô thành trong gương.

Khi công nghệ chạm đến trái tim người

Ở tập truyện này, bốn cây viết đã rất sáng tạo khi có chung một chủ đề. Họ đã vượt khỏi bối cảnh đương đại để khám phá những khả thể của không – thời gian, từ đó mang đến những trải nghiệm lạ, truyền đi thông điệp có nhiều ý nghĩa.

Đơn cử, hai tác giả Shimamoto Rio và Miyabe Miyuki đã hướng bối cảnh đến thì tương lai, phác thảo nước Nhật với công nghệ phát triển, nơi robot mang dáng hình người và dần hòa vào đời sống hàng ngày. Bên cạnh đó, một vũ trụ khác cũng được tìm thấy, nơi ai trên hành tinh này cũng có bản sao thuộc về một thế giới “khác” trong giả thuyết đa vũ trụ.

Bằng trí tưởng phong phú, hai cây bút đã tạo ra sức hấp dẫn bằng cách xây dựng chính thế giới đó. Mang tính hậu hiện đại, tác phẩm cũng có không khí dồn nén bởi khi công nghệ cao lên ngôi, những xung đột về quyền lực diễn ra, khiến cả nước Nhật rơi vào loạn lạc.

Trong truyện ngắn Chủ nhân của riêng tôi, Shimamoto Rio sử dụng hình thức thư tín để dần lật mở những điều bí ẩn. Bằng lời kể của một người máy được thiết kế để hỗ trợ sinh hoạt gia đình, thời đại con người sống cùng máy móc đã hiện lên một cách sống động.

Cô robot ấy không chỉ là một vật thể chỉ có silic cũng như kim loại, mà qua quá trình sinh sống cùng với “chủ nhân” là tiến sĩ Naruse và hiểu thêm câu chuyện của ông, cô đã dần dần trở thành một nơi nương tựa, gắn bó đặc biệt với người đàn ông không may mắn này.

Bốn tác giả góp mặt vào tuyển tập truyện ngắn Nhật Lần đầu tiên.

Chia sẻ về tác phẩm của mình, Shimamoto Rio bộc bạch: “Tôi đã gói gọn rất nhiều lần đầu tiên của bản thân trong tác phẩm này, và thứ khiến tôi nhớ nhất là người mình đã yêu thương. Hy vọng ua truyện ngắn này độc giả cũng sẽ tìm thấy ‘chủ nhân’ của mình – người đã gắn kết với ta bằng sự kết nối còn mạnh hơn cả tình yêu”.

Trong khi đó ở Những lá bài màu khác, Miyabe Miyuki lại đầy sáng tạo khi áp dụng thuyết đa vũ trụ, từ đó đặt ra vấn đề nếu những bản thể của cùng một người không ở đúng vũ trụ được thiết lập sẵn thì liệu điều gì rồi sẽ xảy ra? Liệu rằng có ai sẽ chấp nhận ta ở thế giới mới?

Lấy bối cảnh tương lai, nhưng qua hai truyện ngắn này, điều đọng lại nhất vẫn là giá trị của sự thấu hiểu, yêu thương và tình thân gia đình trong khoảnh khắc hiện tại. Để qua đó ta biết dù có là ai, nếu thật sự yêu thương, đồng cảm với nhau, thì cuộc sống này dù khó khăn đến mấy cũng sẽ trôi qua một cách nhẹ nhàng.

Từ những sai lầm nhỏ, ta lớn lên

Không khai thác động lực công nghệ và xây dựng bối cảnh phản địa đàng như hai truyện trên, Tsujumra Mizuki với Hồn ma và Mori Eto với Mầm ánh sáng lại sử dụng các yếu tố đậm tính phương Đông như huyền thuật, siêu linh… từ đó tạo nên màu sắc ấn tượng cho các truyện ngắn.

Trong Hồn ma, một thiếu nữ quyết bỏ nhà ra đi vì áp lực học đường và gia đình quá lớn. Trên chuyến tàu vô định không biết sẽ đưa mình đến đâu, cô đã lần đầu thấy biển và ở đó vô tình gặp được người bạn mới đã đến và vực cô dậy. Nhưng cô bạn mặc váy trắng, cầm bó hoa, xuất hiện sau lớp sương mù liệu là người phàm hay một linh hồn vẫn còn quyến luyến chính cõi trần gian?

Lời đáp cho câu hỏi ấy không hề rõ ràng, cũng như trong truyện Mầm ánh sáng, nhận vật chính đã sử dụng huyền thuật quay lại thời gian để lấy lại những lời tỏ tình ngớ ngẩn mình từng trao cho cậu bạn thầm thích lúc còn rất nhỏ vì tin bản thân giờ đây mới là phiên bản tuyệt vời, chín chắn và trưởng thành nhất. Nhưng liệu quyền năng thay đổi quá khứ có khiến hiện tại trở nên khác đi?

Qua hai truyện này, cả hai tác giả đều cho ta thấy mỗi một trải nghiệm, mỗi một thất bại, mỗi lần nông nổi… đều là những bước tiến mới giúp ta trưởng thành. Qua đó truyền đi thông điệp hãy tiếp tục sống dù cho tương lai còn nhiều chướng ngại, bởi từ khó khăn ta sẽ trân trọng những thành công nhỏ.

Bìa EP gồm 4 ca khúc được Yoasobi lấy cảm hứng từ tập Lần đầu tiên. Ảnh: Rockinon.

Chia sẻ về sáng tạo của mình, nhà văn Tsujimura Mizuki chia sẻ: “Tôi đã viết về lần đầu tiên bản thân bỏ nhà ra đi – trải nghiệm mà cuộc sống của bất kì ai đều sẽ thay đổi trước và sau hành động đó. Tôi tin tập truyện ngắn này cũng sẽ thay đổi điều gì đó ở một ai đó trước và sau khi đọc nó”.

Mori Eto thì cho biết thêm: “Khi được giao viết về lần đầu tiên, tôi đã chấp bút về chính trải nghiệm mình từng kinh qua. Đó là tình yêu đơn phương vượt cả thời gian cũng như không gian. Tôi hy vọng câu chuyện này sẽ kết nối với những khoảnh khắc quan trọng, được thắp sáng trong quá khứ của tất cả độc giả”.

Bên cạnh phiên bản sách giấy, Lần đầu tiên cũng được Yoasobi – một nhóm nhạc điện tử nổi tiếng Nhật Bản – chuyển thể thành các bài hát ngay khi ra mắt. Thành viên Ikura của Yoasobi cảm nhận về bốn truyện ngắn: “Mặc dù đây là lần đầu tiên tôi đọc những câu chuyện này, nhưng đó là một trải nghiệm đánh thức những ký ức vẫn đang ngủ sâu trong bản thân mình. Tôi hy vọng có thể truyền tải được cảm xúc mà bản thân cảm thấy khi chuyển thể chúng thành âm nhạc”.

Về mặt thương mại, cuốn sách ra mắt ở vị trí thứ tám trên bảng xếp hạng doanh số sách theo tuần Oricon và bán được 13.379 bản trong tuần đầu tiên.