Chung Vô Diệm truyền cảm hứng cho ‘Loạn Thần quán ký’

Lấy bối cảnh thành Trường An thời Thiên Bảo nhà Đường, cuốn sách xoay quanh nhân vật nữ chính Ly Xuân (hay Chung Ly Xuân – cái tên được lẩy từ Chung Vô Diệm) mở Loạn Thần quán nhằm tìm chân tướng đằng sau những sự việc bí ẩn. Tương truyền cô có “dung mạo xấu xí, bát tự xúi quẩy, mệnh số hung sát” nhưng lại sở hữu “đạo hạnh uyên thâm, pháp lực vô biên”.

Loạn Thần quán không đơn thuần là một địa điểm đến để kêu oan, mà còn nổi tiếng bởi Ly Xuân sở hữu “dị năng” có thể giao tiếp được với… cõi âm. Một ngày nọ, phu nhân nhà họ Phong giàu có qua đời bất thường bên cạnh thành giếng. Qua sự cầu cạnh của tiểu thiếu gia muốn gặp hương hồn của mẹ, cô đã bị cuốn vào sự việc này, từ đó mở ra rất nhiều bí ẩn.

Loạn Thần quán ký do Nhã Nam và NXB Hà Nội ấn hành, Đặng Hồng Quân dịch. Ảnh: Hoàng Tùng.

Yếu tố bản địa

Là tập đầu tiên trong loạt tiểu thuyết trinh thám dài tập, Loạn Thần quán ký: Điệp mộng ra mắt vào năm 2007 và nhanh chóng nhận được sự chú ý lớn. Đây là tác phẩm duy nhất của Trung Quốc đại lục được Soji Shimada – nhà xuất bản nổi tiếng của Nhật – tuyển chọn vào “Series tiểu thuyết trinh thám châu Á xuất sắc ”, xuất bản tại đất nước Mặt trời mọc vào năm 2009.

Sở dĩ có thành công đó vì cuốn sách không đơn thuần là một tác phẩm trinh thám thông thường. Xuyên suốt tác phẩm, Thủy Thiên Nhất Sắc mang vào tác phẩm rất nhiều yếu tố Trung Hoa độc đáo.

Đơn cử tên “Loạn Thần quán” được truyền cảm hứng từ “Tử bất ngữ: quái, lực, loạn, thần” hay “Khổng Tử không giảng luận về bốn việc: quái dị, dũng lực, phản loạn, quỷ thần”. Trong đó yếu tố thứ tư giúp cho tác phẩm trở nên kỳ bí, có màu sắc tâm linh đậm chất Đông phương.

Không dừng ở đó, điển tích Trang Chu mộng điệp cũng được tác giả khai thác triệt để, vừa là tình tiết đan cài thú vị, vừa truyền tải thông điệp ý nghĩa ẩn đằng sau đó. Cách viết của Thủy Thiên Nhất Sắc cũng rất khoáng đạt, tương đồng với vẻ tiêu dao trong tác phẩm của Trang Tử.

Ngoài ra, kho tàng thi ca cũng được cài cắm một cách khéo léo. Qua những Trường can hành của Lý Bạch hay Thi kinh đồ sộ, độc giả không chỉ được thưởng thức những áng thơ tráng tuyệt mà hung thủ còn dần lộ diện một cách bất ngờ và rất thuyết phục.

Cuối cùng, hàng loạt dấu ấn đậm nét của thời đại này cũng được gửi gắm qua bối cảnh, hình tượng và các vật dụng, từ thói quen trao vật định tình, quạt giấy đến nghệ thuật viết thư pháp, đối thơ, thêu thùa…

Trong đời thực, Thủy Thiên Nhất Sắc yêu thích những điều cổ xưa, bí ẩn, khó đoán, đồng thời mơ ước được sống ẩn dật, nên không khó hiểu vì sao những yếu tố trên xuất hiện khéo léo trong tác phẩm này.

Trinh thám thu hút

Về khía cạnh trinh thám, vì có bối cảnh Trung Hoa trung đại nên Loạn Thần quán ký thuộc dòng trinh thám suy luận – phá án chủ yếu bằng sự tinh ý của nhân vật chính trước những khe hở mà các nhân chứng và người liên quan để lại. Điều này đặt ra thách thức cho chính tác giả: làm sao giấu được thành công những khe hở này để rồi sau đó “lật ngược” một cách khéo léo.

Tuy vậy, điều nói trên không quá khó khăn, khi Thủy Thiên Nhất Sắc đã viết thể loại trinh thám từ năm 13 tuổi, đến năm 19 thì có tác phẩm chính thức ra mắt. Cô từng đoạt giải Tiểu thuyết ngắn xuất sắc ở giải Tiểu thuyết trinh thám toàn Trung Quốc lần 5 với Người như tôi.

Ở tiểu thuyết này, cái chết của phu nhân nhà họ Phong cũng được xây dựng theo lối phá án kín, tức thủ phạm nằm sẵn trong các nhân chứng. Đây là một thách thức khác bởi rất khó tạo ra bất ngờ khi mà thủ phạm đã được khoanh vùng.

Trong đó những người có liên quan gồm ông chủ, người quản gia, hai người hầu gái và chàng thanh niên nô bộc. Bằng sự sáng tạo đặc biệt, Thủy Thiên Nhất Sắc liên tục trình hiện ra trước độc giả câu chuyện chủ chốt theo nhiều góc nhìn. Đó như cấu trúc Rashomon lừa đón độc giả, khi biến thể nào cũng có khả năng, từ một vụ mất cắp nữ trang, tình ý lén lút đến chuyện ma hù dọa người…

Tác giả cũng cho thấy tài năng trong xây dựng các khả thể này rất logic, khiến người đọc liên tục tự hỏi sự thật ở đâu khi ai cũng có lập luận sắc sảo để bảo vệ mình và chĩa mùi dùi vào những người khác.

Tuy vậy, cho đến sau cùng, chính bằng sự kết nối bao trùm như bức mosaic với từng thành phần được đặt đúng chỗ, những khe hở giăng ra thông minh, cuốn sách khép lại một cách bất ngờ với nhiều tình tiết chồng lấn lên nhau, chờ đón người đọc.

Tác phẩm đan cài nhiều yếu tố đặc sắc của Trung Hoa, có tích Trang Chu mộng điệp. Ảnh: Tranh Sleeping Scholar của Fan Zeng.

Nghìn năm vang vọng

Bên cạnh yếu tố Trung Hoa độc đáo và mạch truyện trinh thám thu hút, Loạn Thần quán ký còn được yêu thích bởi những thông điệp mà nó truyền tải. Trong đó yếu tố linh dị như một gia vị đặc biệt, không chỉ làm giàu mạch truyện mà còn khẳng định những thứ ma mãnh cho đến sau cùng chỉ là “người tự nhát người”, “cái gọi là ma chính là lòng người”.

Việc xây dựng Ly Xuân giống Chung Vô Diệm cũng để lại nhiều ý nghĩa. Theo đó tuy phải hứng chịu những thành kiến của thế nhân, nhưng nhân vật này vẫn sống tự tại một cách tiêu dao.

Như chính nhân vật này chia sẻ: “Thật ra trên thế gian không nhiều người đáng thương, lại chẳng ít kẻ thường than thân trách phận. Nếu như ta suốt ngày bận tâm đến dung mạo của mình, ấy chẳng phải cũng là quen thói than thân trách phận hay sao? Như vậy sống còn gì thú vị nữa”.

Qua đó Ly Xuân cho thấy bản thân không bận tâm mấy đến miệng lưỡi người đời mà trước khó khăn cũng như thử thách, cô luôn giữ được trái tim bao dung cũng như rộng mở dành cho người khác.

Và hình tượng ấy cũng giống nhiều người ngoài kia đang phải sống giữa chê bai và sự chỉ trích, để qua tác phẩm, họ sẽ được tiếp thêm nhiều sức mạnh và nguồn cảm hứng để mạnh mẽ sống, chứng minh bản thân.