Trung Quốc nghiên cứu đối sách với Starlink

Tên lửa Falcon 9 của SpaceX mang theo các vệ tinh Starlink bay qua vùng Sebastian Inlet sau khi phóng từ Cape Canaveral, bang Florida, Mỹ, ngày 26/2. Ảnh: Reuters.

Một loạt chiến lược phản công táo bạo đang được các nhà khoa học Trung Quốc nghiên cứu nhằm vô hiệu hóa mạng lưới vệ tinh Starlink của Elon Musk – điều mà Trung Quốc ngày càng xếp vào là mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia.

Từ tàu ngầm tàng hình gắn laser bắn vào không gian, vệ tinh tấn công gắn động cơ ion, đến phá hoại chuỗi cung ứng – tất cả đang nằm trong loạt phương án đối phó Starlink mà Trung Quốc công khai thảo luận trên các tạp chí khoa học quốc phòng.

Trong một báo cáo năm 2023, nhóm giáo sư tại Đại học Công nghệ Quốc phòng Trung Quốc cảnh báo: “Việc Mỹ tích hợp Starlink vào hạ tầng quân sự vũ trụ nhằm gia tăng ưu thế chiến lược đang khiến nhiều quốc gia, trong đó có Trung Quốc, coi mạng vệ tinh này là mối đe dọa xuyên suốt trên ba mặt trận: hạt nhân, không gian và mạng lưới số”.

Tầm ảnh hưởng toàn cầu

Theo đánh giá của hãng tin AP sau khi rà soát hàng chục tài liệu công khai, Trung Quốc đã xuất bản hàng loạt nghiên cứu chi tiết nhằm phân tích, vô hiệu hóa hoặc phá hủy các vệ tinh Starlink – mạng lưới phủ sóng toàn cầu do SpaceX vận hành, cung cấp kết nối tốc độ cao, giá rẻ ngay cả tại những vùng hẻo lánh.

Mối quan ngại của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở năng lực kỹ thuật vượt trội của Starlink, mà còn xuất phát từ mối liên hệ chặt chẽ giữa Elon Musk với chính phủ và giới quân sự Mỹ – những yếu tố khiến Bắc Kinh tin rằng Starlink là “cánh tay nối dài” của Washington trong không gian.

Không chỉ riêng Trung Quốc, một số đồng minh truyền thống của Mỹ cũng tỏ ra lo lắng khi một phần hạ tầng viễn thông cốt lõi và kho dữ liệu khổng lồ lại thuộc quyền kiểm soát của một doanh nhân nước ngoài có lập trường chính trị thay đổi khó lường.

Các binh sĩ thuộc Lữ đoàn Jaeger Độc lập số 68 Oleksa Dovbush của Lực lượng Vũ trang Ukraine thiết lập hệ thống Internet vệ tinh Starlink gần thị trấn tiền tuyến Pokrovsk, vùng Donetsk, Ukraine. Ảnh: Reuters.

Mối lo ngại về Starlink càng trở nên cấp bách kể từ khi điểm nóng Nga -Ukraine bùng phát năm 2022. Trên chiến trường, mạng Starlink đã cung cấp lợi thế rõ rệt cho quân đội Ukraine nhờ đảm bảo thông tin liên lạc và hỗ trợ điều khiển máy bay không người lái.

Tuy nhiên, việc Elon Musk tự mình quyết định mở hay khóa truy cập vệ tinh – từng từ chối mở tín hiệu cho đợt phản công của Ukraine ở Crimea – đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc để một cá nhân nắm quá nhiều quyền lực chiến lược.

Ở chiều ngược lại, các lệnh trừng phạt do Mỹ dẫn đầu nhằm vào Nga đã khiến công nghệ phương Tây không còn dễ tiếp cận tại một số nước, càng củng cố niềm tin rằng phụ thuộc vào hạ tầng công nghệ do nước ngoài kiểm soát là rủi ro địa chính trị hiện hữu.

Trung Quốc và cuộc đua chống lại “vua vệ tinh”

Hiện tại, SpaceX vận hành hơn 8.000 vệ tinh Starlink – chiếm khoảng hai phần ba tổng số vệ tinh đang hoạt động quanh Trái đất – và dự kiến còn triển khai hàng chục nghìn chiếc nữa. Trên bản đồ phủ sóng của Starlink, chỉ còn vài “vùng trắng” là Trung Quốc, Iran và Triều Tiên.

Bị bỏ xa trong cuộc đua, Trung Quốc không giấu tham vọng xây dựng mạng vệ tinh riêng mang tên Guowang, do công ty nhà nước China SatNet triển khai. Đến nay, Guowang đã đưa 60 vệ tinh lên quỹ đạo và đặt mục tiêu vận hành 13.000 vệ tinh.

Trong khi đó, một công ty khác là Qianfan, được hậu thuẫn bởi chính quyền Thượng Hải, cũng đặt kế hoạch triển khai 15.000 vệ tinh và đã bắt đầu mở rộng ra thị trường quốc tế như Brazil, Kazakhstan, Malaysia và nhiều nước châu Phi.

Tên lửa Long March 5B cất cánh từ Văn Xương, ngày 15/12/2024, mang theo nhóm vệ tinh Guowang đầu tiên. Nguồn: Ourspace.

Các đối thủ còn lại, như Project Kuiper của Jeff Bezos mới chỉ có 78 vệ tinh hoạt động, còn hệ thống OneWeb của Anh sở hữu khoảng 650 chiếc – chưa thể tiệm cận quy mô của Starlink. Liên minh châu Âu dù đã khởi động dự án IRIS2 nhưng vẫn bị đánh giá là “chạy sau” và phải vận động nội bộ để các quốc gia thành viên chưa ký hợp đồng với Musk.

“Chúng tôi là đồng minh của Mỹ, nhưng vẫn cần quyền tự chủ chiến lược”, Nghị sĩ Pháp Christophe Grudler nhấn mạnh.

Trong các nghiên cứu gần đây, các học giả và kỹ sư Trung Quốc đã tiến hành phân tích kỹ năng lực và điểm yếu của Starlink. Một nghiên cứu năm 2023 do Đại học Quốc phòng Trung Quốc thực hiện cho thấy Starlink có khả năng bao phủ liên tục thủ đô Bắc Kinh, Đài Loan và cả các vùng địa cực.

Một nghiên cứu khác của nhóm ứng phó khẩn cấp hệ thống điều khiển công nghiệp Trung Quốc (thuộc chính phủ) đã chỉ ra điểm yếu trong chuỗi cung ứng của Starlink với hơn 140 nhà cung cấp cấp 1 và vô số nhà cung ứng cấp 2, 3 nhưng bị đánh giá là thiếu kiểm soát an ninh mạng.

Một nhóm kỹ sư từ Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đề xuất triển khai các vệ tinh “đuôi bám” Starlink để thu thập tín hiệu, thậm chí sử dụng vật liệu ăn mòn để làm hỏng pin hoặc làm nhiễu tấm pin mặt trời.

Các biện pháp khác được đề xuất bao gồm: sử dụng kính thiên văn thương mại để theo dõi Starlink, phát tán thông tin giả, và triển khai laser mạnh để phá hủy thiết bị.

Trong khi một số chuyên gia phương Tây cho rằng mối lo ngại của Trung Quốc có phần thái quá, làn sóng tranh luận trong nước về Starlink vẫn không hề giảm nhiệt. Một bài báo khoa học Trung Quốc từng nhấn mạnh ngắn gọn nhưng rõ ràng: “Hãy đề phòng Starlink”.