Zalo: 18 năm phát triển công nghệ mang bản sắc, tự chủ của người Việt

2007 đánh dấu những cột mốc quan trọng của đất nước trong dòng chảy kinh tế – xã hội. Việt Nam được bầu vào Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, kinh tế tăng trưởng cao nhất trong 10 năm trở lại với nhiều chỉ số ấn tượng.

Trong lĩnh vực công nghệ, 2007 chứng kiến sự ra đời của Zalo, một tổ chức công nghệ được khởi dựng từ bàn tay và khối óc của những kỹ sư người Việt. Gần 2 thập kỷ phát triển, Zalo đã chuyển mình với những cột mốc ấn tượng, tạo dựng một hệ sinh thái với các sản phẩm thiết thực, ý nghĩa cho người Việt, đúng như sứ mệnh “Phát triển Internet để thay đổi cuộc sống người Việt Nam”.

Các sản phẩm công nghệ được phát triển bởi Zalo ngày càng trở nên quan trọng trong các phương diện cuộc sống, nổi bật là nền tảng nhắn tin Zalo với gần 80 triệu người dùng thường xuyên mỗi tháng. Hay loạt sản phẩm ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) như Kiki Auto – Trợ lý trên ôtô, Kiki Info – Trợ lý hỏi đáp đa lĩnh vực… đang được hàng triệu người dùng quan tâm và sử dụng.

18 năm phát triển của Zalo là một hành trình dài bứt tốc để mang đến những sản phẩm chất lượng quốc tế phù hợp nhất với người dùng Việt, đồng thời khẳng định bản sắc văn hóa và tinh thần làm chủ trong phát triển công nghệ của người Việt Nam.

Trước những làn sóng mới có thể khiến các công ty công nghệ bị bỏ lại, Zalo đã có 18 năm không ngừng khai phá, thử nghiệm và chinh phục những “vùng đất” mới nhằm hiện thực hóa khát vọng làm chủ công nghệ, đưa những sản phẩm đẳng cấp quốc tế vào phục vụ người Việt.

Năm 2012, trong bối cảnh các ứng dụng di động OTT như Viber, Line, Kakao Talk ngày càng trở nên phổ biến, Zalo – ứng dụng nhắn tin do người Việt phát triển lần đầu được ra mắt. Không lựa chọn cạnh tranh với điểm mạnh của các ứng dụng quốc tế, Zalo vạch lối đi riêng để chinh phục người dùng và bứt tốc trên đường đua OTT, trở thành ứng dụng nhắn tin trên điện thoại thông minh dẫn đầu về số lượng người sử dụng tại Việt Nam.

Zalo tập trung vào 3 giá trị cốt lõi bao gồm: Sự đơn giản, độ tin cậy, và tính riêng tư. Sự đơn giản của ứng dụng giúp cho mọi người dùng Việt Nam đều có thể tiếp cận và sử dụng một cách dễ dàng. Trong bối cảnh nền tảng viễn thông của Việt Nam tại thời điểm đó còn non trẻ, ảnh hưởng tới sự ổn định của các OTT, Zalo tập trung cải thiện tốc độ và sự ổn định khi nhắn tin để đảm bảo độ tin cậy của sản phẩm. Những cải tiến về việc gửi tin nhắn – chức năng cơ bản nhất của một ứng dụng OTT đã giúp Zalo chinh phục người dùng khi loạt khảo sát sau này đều cho thấy người dùng lựa chọn Zalo vì tốc độ gửi tin nhắn nhanh và ổn định hơn các OTT khác trên thị trường.

Trong cuộc đối đầu với Facebook – mạng lưới kết nối hàng tỷ người dùng toàn cầu với nhiều tính năng, Zalo ưu tiên tính riêng tư, nơi chỉ bạn bè mới có thể xem tài khoản và tương tác với nhau.

Quyết định tập trung vào 3 giá trị đã tạo nên bước ngoặt dẫn tới thành công của Zalo. Tới nay sau hơn một thập kỷ phát triển, Zalo đã có gần 80 triệu người dùng thường xuyên mỗi tháng. Theo báo cáo The Connected Consumer (Người tiêu dùng số) của Decision Lab, Zalo cũng đang dẫn đầu về tỷ lệ sử dụng ở hạng mục Nền tảng nhắn tin, vượt qua các tên tuổi toàn cầu như Facebook, Messenger.

Zalo dẫn đầu về tỷ lệ sử dụng ở hạng mục Nền tảng nhắn tin, vượt qua các tên tuổi toàn cầu như Facebook, Messenger.

Chia sẻ về thành công của Zalo, ông Vương Quang Khải – Nhà sáng lập Zalo – khẳng định: “Zalo thành công ở Việt Nam không phải vì là sản phẩm tốt nhất, mà vì là sản phẩm phù hợp nhất với người Việt”.

Với sự bùng nổ của làn sóng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm trở lại đây, Zalo tiếp tục là một trong những tổ chức nắm bắt làn sóng AI nhanh nhất khu vực Đông Nam Á trong nghiên cứu, triển khai và thương mại hóa. Doanh nghiệp tiếp tục xác định nghiên cứu và phát triển các ứng dụng AI hướng tới người dùng Việt.

Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) tập trung vào tiếng Việt của Zalo ra mắt năm 2023, chỉ sau 6 tháng huấn luyện, đã đưa Việt Nam trở thành số ít các quốc gia tại khu vực Đông Nam Á sở hữu LLM nội địa (LLM được huấn luyện từ đầu – triển khai tất cả quy trình từ khởi tạo tham số, quyết định kiến trúc mô hình tới thuật toán huấn luyện trên tập dữ liệu nhất định). Năm 2024, mô hình LLM với 13 tỷ tham số của Zalo vượt qua các tên tuổi lớn như GPT-4 (OpenAI), gemma-2-9b-it (Google), microsoft/Phi-3-small-128k-instruct (Microsoft), chỉ xếp sau Llama-3-70B (Meta) trên VMLU – Nền tảng đánh giá và xếp hạng năng lực của LLM tiếng Việt.

Các ứng dụng từ mô hình LLM của Zalo cũng đang thu hút hàng triệu lượt truy cập. Cụ thể, trợ lý hỏi đáp tổng hợp Kiki Info đang hoạt động dưới dạng một OA – Official Account (Tài khoản chính thức) trên nền tảng nhắn tin Zalo ghi nhận tới 1 triệu lượt người dùng truy cập vào tài khoản chỉ trong chưa đầy 2 tháng. Một ứng dụng khác của mô hình LLM này là thiệp AI cũng chạm mốc 15 triệu thiệp được khởi tạo và gửi đi chỉ trong 2 tháng.

Trợ lý ôtô Kiki Auto cũng là sản phẩm AI nổi bật của Zalo. Đây là trợ lý ôtô “Make in Việt Nam” đầu tiên đạt 1 triệu lượt cài đặt tại Việt Nam, trung bình 1.100 lượt cài đặt/ngày và 350.000 lượt truy vấn/ngày. Mức tăng trưởng tiệm cận với mức tiêu thụ xe hơi của Việt Nam hiện nay.

Với định hướng tập trung vào sự riêng tư, Zalo ban đầu hướng tới tệp người dùng là các nhóm nhỏ, thân thiết. Sự đón nhận rộng rãi của cộng đồng người dùng cũng như ứng dụng cho nhiều mục đích khác nhau đã gây bất ngờ cho chính đội ngũ phát triển.

Chia sẻ về điều này, nhà sáng lập Zalo cho biết: “Tầm nhìn ban đầu của chúng tôi khiêm tốn hơn nhiều so với Zalo hiện tại. Với định hướng tập trung vào riêng tư, Zalo lúc đầu chỉ hướng tới việc phục vụ nhu cầu liên lạc của các nhóm nhỏ, thân thiết như gia đình, bạn bè. Chính tôi cũng bất ngờ khi sản phẩm được cộng đồng ứng dụng rộng rãi cho nhiều mục đích khác (văn phòng, kinh doanh) như bây giờ”.

Điều này cũng mang lại thách thức trong việc vừa đáp ứng những nhu cầu của tệp người dùng mới vừa giữ vững giá trị cốt lõi của sản phẩm. “Việc đáp ứng những nhu cầu mới trong khi vẫn giữ vững giá trị cốt lõi là thách thức lớn. Ví dụ, người kinh doanh thường có nhu cầu bỏ bớt sự riêng tư để tiếp cận khách hàng. Trong khi đó, giới văn phòng mong muốn bổ sung nhiều tính năng hỗ trợ công việc, dễ khiến cho Zalo trở nên phức tạp và thiếu ổn định. Chúng tôi thường xuyên nhận được những yêu cầu như vậy”, ông Khải cho biết.

Đứng trước nhiều lựa chọn, 3 giá trị cốt lõi của sản phẩm cũng như sự tập trung cho tệp người dùng phổ thông vẫn luôn được Zalo ưu tiên. Về lâu dài, nền tảng cũng phát triển những phiên bản chuyên biệt như Zalo Business để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của tệp người dùng doanh nghiệp, trong khi đó vẫn đảm bảo trải nghiệm tốt cho những người dùng phổ thông – vốn là lý do Zalo tồn tại và phát triển đến hiện tại.

Một số giải đáp chuyên biệt khác mà Zalo đang triển khai cho tệp người dùng doanh nghiệp có thể kể đến như Zalo Official Account (OA) – tài khoản chính thức của doanh nghiệp trên Zalo, Zalo Mini App – ứng dụng web của doanh nghiệp trên Zalo, Zalo Notification Service (ZNS) – dịch vụ gửi thông báo chăm sóc khách hàng trên Zalo…

Với gần 80 triệu người dùng thuộc các thế hệ Gen X, Gen Y và Gen Z, đặc biệt với gần 1 triệu người dùng thường xuyên hàng tháng trên 60 tuổi, Zalo đang triển khai nhiều tính năng giúp tối ưu trải nghiệm số, đồng hành cùng mọi người dùng để không ai bị bỏ lại trên tiến trình chuyển đổi số ngày nay.

Không chỉ được người dùng và các doanh nghiệp tin tưởng, Zalo cũng là nền tảng đồng hành cùng các các Bộ, ban, ngành trong nhiều năm, góp phần khẳng định sức mạnh của công nghệ trong sứ mệnh phụng sự xã hội. Trong đại dịch Covid-19, Zalo với tính năng chia sẻ vị trí đã trở thành nền tảng quan trọng trong việc kết nối người dân cần giúp đỡ với những tấm lòng hảo tâm trong xã hội. Với hàng trăm nghìn người sử dụng và hàng triệu lượt hỗ trợ, Zalo đã trở thành một cây cầu kết nối tình người trong lúc khó khăn.

Chia sẻ về dấu mốc này, nhà sáng lập Zalo cho biết: “Khoảnh khắc tôi cảm thấy có ý nghĩa nhất là vào tháng 8/2021, cả nước đang oằn mình trong đợt giãn cách chống dịch Covid-19. Khi đó, rất nhiều người dân gặp khó khăn về lương thực, y tế nhưng không có cách nào kết nối để được hỗ trợ. Tôi nảy ra ý tưởng tận dụng chức năng chia sẻ vị trí trên Zalo để tạo ra một nền tảng cho mọi người đăng tải nhu cầu và tìm kiếm sự giúp đỡ ở gần mình”.

“Chức năng Zalo Connect ra đời sau 2 tuần làm việc không ngừng nghỉ của các kỹ sư Zalo và được đón nhận ngoài sức tưởng tượng. Với hàng trăm nghìn người sử dụng và hàng triệu lượt hỗ trợ, Zalo đã trở thành một cây cầu kết nối tình người trong lúc khó khăn. Khi đọc những dòng chia sẻ của cộng đồng, tôi thực sự xúc động. Đó là khoảnh khắc tôi cảm nhận rõ nhất sức mạnh của công nghệ khi phụng sự xã hội”, ông Khải chia sẻ.

Năm 2024, thống kê của Zalo có hơn 265 triệu tin nhắn Zalo OA cảnh báo và hướng dẫn phòng chống thiên tai đã được gửi đến người dân. Tiêu biểu trong siêu bão Yagi vào tháng 9/2024, Zalo đã cùng các cơ quan như Ban Chỉ đạo Quốc gia Phòng chống thiên tai, Sở Thông tin Truyền thông Tp. Hà Nội, Sở Thông tin và Truyền thông Hà Giang, Chính quyền Điện tử tỉnh Quảng Ninh… gửi hơn 144 triệu tin nhắn qua Zalo OA (số liệu ghi nhận 5-12/9/2024) cập nhật tình hình của siêu bão, đưa ra cảnh báo và hướng dẫn an toàn. Tính năng Zalo SOS cũng được kích hoạt giúp người dân ở những khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai chia sẻ trạng thái và gửi đi những yêu cầu hỗ trợ kịp thời.

Hành trình 18 năm của Zalo không chỉ là chuyện một công ty phát triển công nghệ, mà còn là một phần trong bức tranh lớn của dân tộc đang quyết tâm đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, với những chủ trương từ Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh đến lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Trong nhiều năm, Zalo đã đồng hành cùng các Bộ, ban, ngành trong công cuộc đẩy mạnh chuyển đổi số. Hiện có hơn 16.700 tài khoản chính thức (Zalo Official Account) của các cơ quan Nhà nước và đơn vị tiện ích (giáo dục, y tế…) phủ khắp 34 tỉnh, thành phố trên cả nước. Bên cạnh đó, hơn 760 Zalo Mini App của các nhóm cơ quan nhà nước và đơn vị tiện ích phủ trên 31 tỉnh, thành phố nhằm đưa các dịch vụ tới người dân qua hình thức trực tuyến hiệu quả. Hiện Zalo cũng đồng hành cùng các cơ quan Nhà nước phát triển các ứng dụng dựa trên công nghệ AI, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ việc tiếp cận của người dân với tiến bộ khoa học công nghệ trong xã hội.

Suốt hành trình phát triển, Zalo luôn đặt mục tiêu làm chủ công nghệ cũng như tạo dựng các sản phẩm của người Việt để phục vụ chính người Việt. Trước đây, Zalo hoàn toàn có thể lựa chọn phát triển WeChat tại thị trường Việt Nam, nhưng doanh nghiệp đã quyết định xây dựng từ đầu Zalo – một nền tảng OTT “Make in Việt Nam”.

Trước làn sóng công nghệ AI, Zalo một lần nữa cho thấy năng lực làm chủ của người Việt khi phát triển thành công mô hình LLM tiếng Việt bằng kỹ thuật “from-scratch” – huấn luyện mô hình từ con số 0. Cùng hàng loạt ứng dụng AI đang được đông đảo người dùng sử dụng rộng rãi, Zalo đang khẳng định hướng đi đúng đắn – lựa chọn con đường dài hơn, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài để hướng tới sự phát triển bền vững cho nền công nghệ Việt Nam.

Chia sẻ về thành công sau 18 năm, ông Vương Quang Khải – Nhà sáng lập Zalo – cho biết: “Khi bắt tay vào xây dựng Zalo, hành trang của tôi và đội ngũ chỉ có hai thứ: Bài học xương máu từ thất bại trong quá khứ, và sự lãng mạn có phần viển vông rằng người Việt có thể làm sản phẩm công nghệ chất lượng quốc tế. Nếu thiếu một trong hai thứ đó, có lẽ chúng tôi đã không đủ lý do để bắt đầu, và cũng không thể đi xa đến ngày hôm nay”.

Nhà sáng lập Zalo cũng khẳng định niềm tin vào các kỹ sư Việt trẻ – thế hệ kế cận sẽ tạo ra những sản phẩm công nghệ đẳng cấp tiếp theo: “Tôi tin rằng những người trẻ rất giàu niềm tin và sự lãng mạn. Đây là hai yếu tố cần thiết để theo đuổi giấc mơ công nghệ cho Việt Nam. Niềm tin vào sức mạnh của Internet để thay đổi cuộc sống, và sự lãng mạn để kiên trì đi đến cùng con đường đã chọn”.

Hành trình 18 năm của Zalo là minh chứng cho sự bền bỉ và khát vọng của người Việt Nam – sẵn sàng chinh phục mọi thách thức để khẳng định sức mạnh của công nghệ Việt, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế – xã hội đất nước trong thời kỳ mới.