‘Mở khóa tự nhiên’ ở Vinamilk Green Farm để phát triển bền vững

“Chúng ta có thể sẵn sàng mọi nguồn lực, từ tài chính đến nhân lực, quỹ đất. Nhưng nếu không tìm được cách ‘mở khóa thiên nhiên’, chúng ta không thể làm nông nghiệp một cách bền vững”, đại diện Vinamilk chia sẻ khi mở đầu chuyến đi đến trang trại Green Farm Tây Ninh, với sự tham gia của hơn 30 chuyên gia và nhân sự đang làm việc trong lĩnh vực phát triển bền vững tại nhiều doanh nghiệp, đơn vị hàng đầu Việt Nam.

Đây là hoạt động của chương trình Sustainability Connect Trip & Talk do Hội đồng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) tổ chức, với chủ đề “Mở khóa tự nhiên, phát triển bền vững”.

“Mở khóa tự nhiên” – cách tiếp cận nông nghiệp bền vững

Dù thường xuyên đón đoàn tham quan ngoài nước đến thăm, lần này, câu chuyện Green Farm Tây Ninh lại được kể qua lăng kính mới. Những chiếc xe điện chở người tham dự đến khu vực chăn nuôi, trồng trọt, xử lý chất thải… để tận mắt tìm hiểu cách Vinamilk “mở khóa” tự nhiên – biến vùng đất vốn nắng gió, cằn cỗi, hoang hóa thành trang trại “resort bò sữa”, theo định hướng phát triển bền vững.

Những thắc mắc về hành trình này được Vinamilk dần hé mở qua các nhân viên trực tiếp làm việc tại đây. Chỉ tay về cánh đồng cỏ Mombasa hút tầm mắt, anh Nguyễn Văn Minh – Trưởng ban Trồng trọt Vinamilk Green Farm Tây Ninh, giới thiệu về 500 ha đất đai màu mỡ, đạt chuẩn organic châu Âu – một trong những tiêu chuẩn nông nghiệp khắt khe nhất hiện nay.

3 năm – con số anh Minh nhắc đến, gây bất ngờ cho không ít người. Bởi đó là khoảng thời gian Vinamilk không làm gì để đất được nghỉ ngơi, thanh lọc chất tồn dư, trở về trạng thái tự nhiên nhất. Đó cũng là khoảng thời gian chuyên gia nông nghiệp Vinamilk, Nhật Bản… “ăn ngủ” cùng đất để hiểu tường tận về nơi đây.

Chất thải gia súc vốn là vấn đề nhức nhối của mọi mô hình chăn nuôi, nay trở thành “vàng đen” để cải tạo đất. Đến gần chiếc xe chở phân bón hữu cơ đã qua xử lý, anh Minh bốc nắm phân bò được ủ ít nhất 15 ngày và mời mọi người tận tay kiểm chứng sự khô ráo, không còn mùi khó chịu. Vòng tuần hoàn đất dần được hình thành và sắp tới, doanh nghiệp còn đưa vào phần mềm để đánh giá sức khỏe đất.

Theo bà Nguyễn Quỳnh Nga – Phó giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của VCCI, trang trại Vinamilk Green Farm Tây Ninh là ví dụ cụ thể cho cách tiếp cận “mở khóa tự nhiên”, biến rào cản khí hậu thành cơ hội, tạo vòng tuần hoàn xanh khép kín và lan tỏa lợi ích ra cộng đồng.

“Vinamilk đã chứng minh tự nhiên không phải rào cản, mà là chìa khóa giúp chúng ta giải quyết thách thức từ an ninh lương thực và khả năng cạnh tranh quốc tế cho nông nghiệp Việt Nam”, bà Nga nhấn mạnh.

Không gì bị bỏ đi trong vòng tuần hoàn sinh thái

Rời cánh đồng, chưa hết bất ngờ về quy trình canh tác hữu cơ, người tham gia được quan sát kỹ hơn khâu quản lý chất thải. Nơi đây khiến nhiều người bất ngờ về độ sạch sẽ của quy trình, khi gần như không gì bị bỏ phí.

Ngoài việc biến 30-45 tấn phân bò mỗi ngày thành nguồn phân bón hữu cơ giàu dinh dưỡng, lượng khí metan sinh ra trong quá trình xử lý ủ phân cũng không bị lãng phí mà được thu gom vào hệ thống biogas. Nguồn năng lượng tái tạo này được sử dụng đun nước, thanh trùng sữa cho bê, sấy quần áo nhân viên, sấy cỏ và nhiều thiết bị khác; giúp tiết kiệm hơn 100 triệu đồng tiền điện mỗi tháng.

Đoàn dừng chân khá lâu tại nhà sấy cỏ. Hệ thống này được sáng chế bởi nhân viên trang trại. Hoạt động theo nguyên lý sấy chè, cỏ Mombasa tươi có thể được sấy ở nhiều mức độ theo nhu cầu và đạt chất lượng tương đương nhập khẩu. Nhờ đó, trang trại tự chủ sản xuất cỏ sấy với giá khoảng 2.000 đồng/kg, rẻ hơn 10 lần so với cỏ nhập khẩu trước đây.

“Cỏ tươi mới cắt, được sấy để cho bò bê ăn trong ngày, luôn giữ độ tươi mới và dinh dưỡng. Tuy là cỏ trang trại tự sấy, chúng tôi vẫn phải kiểm tra từ đầu vào đến đánh giá thành phẩm sau sấy, rồi mới đưa vào ‘nhà bếp’ chế biến thức ăn theo quy trình khép kín. Điều này nhằm đảm bảo sức khỏe cho đàn bò”, bà Kiều Linh – Giám đốc Chăn nuôi Thú y – cho biết.

Công nghệ cao, lấy tự nhiên làm cốt lõi

Điểm đến của xe cỏ, bắp sau chế biến là khu nhà cho đàn bò, bê. Đây cũng là nơi được trông chờ nhất trong chuyến đi. Bước chân vào khu chuồng, mọi người có chung cảm nhận đây là nơi mát nhất trang trại. Nhiệt độ luôn ở mức 27-28 độ C và không có mùi khó chịu, dù là nơi ở của đàn bò gần nghìn con.

Tất cả nhờ hệ thống làm mát với hàng chục chiếc quạt khổng lồ, thiết kế chuồng đặc biệt giúp thông gió, thoáng khí. Dàn phun sương tự động tạo cơn “mưa nhân tạo” đều đặn ba phút/lần, hạ nhiệt và giảm stress cho bò. Trên mái chuồng phủ tấm pin mặt trời, vừa giúp giảm nhiệt độ, vừa tạo nguồn điện sạch.

Không tận dụng tối đa diện tích đất để tăng đàn, Vinamilk giữ lại 9 hồ nước nằm xen kẽ mảng xanh để dự trữ, lưu thông tuần hoàn nước và đóng vai trò “máy điều hòa, cấp ẩm”. Điều này giúp không khí luôn mát mẻ, dễ chịu cho đàn bò sữa – vốn là loài hợp khí hậu ôn đới.

Vinamilk có thể định danh từng cá thể bò nhờ chip điện tử theo dõi sức khỏe, hoạt động và thiết kế chế độ chăm sóc phù hợp. Thức ăn cũng được quản lý bằng phần mềm, căn chỉnh khẩu phần theo độ tuổi, tình trạng và phối trộn hơn 20 loại hạt, cỏ giàu dinh dưỡng. Robot sẵn sàng phục vụ thức ăn và phát nhạc thư giãn, máy massage tự động “gãi ngứa” khi bò đến gần…

Dù sử dụng nhiều thiết bị công nghệ 4.0 hiện đại, trong việc chăm sóc bò sữa, doanh nghiệp luôn tập trung vào tiêu chí “tạo môi trường sống gần gũi thiên nhiên, hạn chế can thiệp của con người và để bò sữa được thoải mái, ăn ngủ, vận động theo nhu cầu, sinh hoạt theo tập tính tự nhiên vốn có”, bà Kiều Linh nhấn mạnh.

Từ “mở khóa” thiên nhiên, đến mở rộng vòng tuần hoàn

Điều khiến nhiều người ấn tượng không chỉ là vòng tuần hoàn đất, nước, xử lý chất thải… hình thành bên trong trang trại, mà còn là cách Vinamilk mở rộng ra cộng đồng địa phương, tạo nên vùng nông nghiệp vệ tinh của các trang trại được phát triển theo hướng bền vững.

Nguồn phân bón hữu cơ được cung cấp cho các hộ dân hợp tác và nhân viên trang trại được phân công hỗ trợ nông dân canh tác theo chuẩn thực hành nông nghiệp tốt, đảm bảo chất lượng. Năm 2024, doanh nghiệp bao tiêu, thu mua hơn 365.000 tấn bắp sinh khối từ nông dân, tăng thu nhập cho người dân. Họ trở thành mắc xích trong chuỗi giá trị bền vững, được hưởng lợi ích và từ đó, tham gia sâu cùng doanh nghiệp.

Mở rộng hơn về khía cạnh giảm phát thải khí nhà kính, ông Nguyễn Huỳnh Thanh Phong – Giám đốc Phát triển Bền vững Bureau Veritas Việt Nam, đánh giá cao việc Vinamilk ưu tiên giảm tại nguồn, thay vì bù đắp bằng việc mua tín chỉ carbon bên ngoài. Doanh nghiệp triển khai theo lộ trình cụ thể để đạt được Net Zero vào năm 2050.

Ông Phong lấy ví dụ từ sáng kiến sấy cỏ tại trang trại, không chỉ giúp Vinamilk tự chủ mà đồng thời kiểm soát và giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính từ quá trình sản xuất, vận chuyển nếu nhập khẩu từ nước ngoài. Hay việc kết hợp chặt chẽ cùng nông dân giúp Vinamilk quản lý tốt hơn về lượng phát thải khí nhà kính trong chuỗi cung ứng trong tương lai.

Trong bối cảnh phát triển bền vững là một trong những từ khóa chiến lược của nhiều doanh nghiệp, việc tham khảo lộ trình và cách tiếp cận từ Vinamilk giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc triển khai tiêu chuẩn quốc tế, hay cụ thể hơn là thực hành ESG – yếu tố ngày càng quan trọng trong nền nông nghiệp thời đại mới. Từ đó, doanh nghiệp dẫn đầu xu thế tương lai khi giá trị kinh tế luôn đi đôi với phát triển bền vững.