Google Maps hóa ‘cỗ máy xuyên không’, vô tình phá án giết người

Hình ảnh được chụp bởi xe Google Street View cho thấy một người đàn ông khom lưng, giấu vật giống “thi thể” trong cốp xe ở ngôi làng Tajueco, thuộc tỉnh Soria, miền Bắc Tây Ban Nha. Ảnh: Google.

Những ngày gần đây, trào lưu “quay ngược thời gian” hay “xuyên không” bằng Google Street View và Google Earth đang phủ sóng mạng xã hội, đặc biệt trên TikTok, khi nhiều người chia sẻ khoảnh khắc tìm lại hình ảnh nhà cũ, khu phố xưa, hoặc bất ngờ nhìn thấy bóng dáng người thân đã mất còn lưu trên ảnh.

Vốn được phát triển để cho phép người dùng “đi dạo” ảo qua các con phố và địa danh, hai công cụ này bất ngờ gây sốt khi làm sống lại ký ức qua hình ảnh cũ được lưu giữ trong nhiều năm.

Tuy nhiên, bên cạnh việc khơi gợi hoài niệm, Google Street View và Google Earth cũng từng vô tình trở thành manh mối phá án quan trọng, làm dấy lên tranh luận về quyền riêng tư khi hình ảnh đời sống thường ngày bị tự động ghi lại và công khai.

Cổ máy “xuyên không”

Google Street View được giới thiệu chính thức vào ngày 25/5/2007, cho phép người dùng “đi dạo” ảo qua những con phố nhờ ảnh toàn cảnh 360 độ được chụp bởi xe ôtô gắn camera. Tính năng này được tích hợp trực tiếp trong Google Maps, biến dịch vụ bản đồ thành công cụ “sống động” với góc nhìn sát mặt đường. Từ vài thành phố lớn ở Mỹ ban đầu, Google Street View nhanh chóng mở rộng ra hơn 100 quốc gia, với hàng triệu km đường được ghi hình.

Trong khi đó, Google Earth, ra mắt năm 2001 (với tên ban đầu là EarthViewer 3D, do Keyhole Inc. phát triển và được Google mua lại năm 2004), cho phép người dùng quan sát Trái Đất từ ảnh vệ tinh, dựng hình 3D của các địa danh, và tua lại hình ảnh quá khứ của khu vực từ những năm 1980 ở nhiều thành phố.

Google Earth khác Google Street View ở chỗ nó không cung cấp góc nhìn “từ mặt đất”, mà hiển thị toàn cảnh từ trên cao, với nhiều lớp dữ liệu địa lý, lịch sử, địa chất, quy hoạch…

Google Street View thành cỗ máy thời gian nhiều hoài niệm trên TikTok. Ảnh: VICE.

Sự lan tỏa hiện tại bắt nguồn từ trào lưu “quay ngược thời gian” được khởi xướng trên TikTok, Facebook, khi người dùng chia sẻ hình ảnh ngôi nhà cũ qua Google Street View, Google Earth. Họ không chỉ tìm lại ký ức tuổi thơ, mà còn xúc động khi bắt gặp cảnh vật gắn bó hay thậm chí bóng dáng người thân đã mất vẫn còn “lưu giữ” trên hình ảnh cũ.

Trên Google Earth, nhiều khu vực có dữ liệu từ những năm 1980-1990, cho phép người dùng kéo thanh timeline để xem sự thay đổi: từ đồng ruộng thành đô thị, từ con phố nhỏ thành cao tốc sầm uất. Trên Google Street View, dù ảnh chỉ có từ 2007, nhưng nhiều nơi đã cập nhật liên tục 5-10 lần, giúp người dùng tua về khoảnh khắc 10-15 năm trước.

Vô tình trở thành “nhân chứng” trong vụ án giết người

Google Street View, công cụ vốn được thiết kế để người dùng khám phá thế giới qua những bức ảnh đường phố, đã bất ngờ trở thành “trợ thủ” đắc lực của lực lượng điều tra trong ít nhất hai vụ án lớn tại châu Âu. Những hình ảnh tưởng như ngẫu nhiên từ Google Street View đã cung cấp manh mối quan trọng, giúp phá giải các vụ án kéo dài nhiều tháng, thậm chí hàng chục năm.

Tháng 11/2023, một người đàn ông gốc Cuba được báo cáo mất tích tại tỉnh Soria, miền Bắc Tây Ban Nha, sau khi đến thăm bạn gái. Người thân nạn nhân nghi ngờ khi bắt đầu nhận được những tin nhắn bất thường từ số điện thoại của anh, nội dung nói rằng anh đã chuyển đi nơi khác cùng một phụ nữ. Lo sợ có chuyện bất thường, người thân đã báo cảnh sát.

Trong quá trình điều tra, cảnh sát phát hiện một hình ảnh trên Google Street View chụp cảnh một người đàn ông mặc quần jeans đang chất một túi trắng lớn, có kích thước tương đương cơ thể người, vào cốp xe đỏ. Hình ảnh này đã trở thành manh mối quan trọng để cảnh sát tập trung điều tra hai nghi phạm chính: một phụ nữ được cho là bạn gái nạn nhân và một người đàn ông khác.

Đến tháng 12/2023, hai người này bị bắt giữ tại Soria. Sau đó, cảnh sát tìm thấy phần thi thể nghi của nạn nhân bị chôn trong một nghĩa trang ở địa phương.

Hình ảnh được chụp từ Google Street View đã được sử dụng để truy tìm trùm mafia Gioacchino Gammino. Ảnh: Google.

Gioacchino Gammino, trùm mafia khét tiếng người Sicily, bị bắt giam năm 1999 chờ xét xử tội giết người, nhưng đến tháng 6/2002, ông ta trốn khỏi nhà tù Rebibbia (Rome) khi tận dụng sự hỗn loạn trong lúc quay một bộ phim truyền hình tại đây. Trong suốt gần 20 năm trốn chạy, Gammino đổi tên, cắt đứt liên lạc với gia đình, và bắt đầu một cuộc sống mới ở Galapagar, ngoại ô Madrid, Tây Ban Nha, thậm chí từng làm đầu bếp trong một nhà hàng Italy.

Cuối năm 2021, điều tra viên Italy lần theo manh mối bằng cách tìm kiếm trên Google Maps và Street View quanh một cửa hàng rau quả tên “El Huerto de Manu” mà họ nghi có liên hệ với Gammino. Họ phát hiện hình ảnh một người đàn ông đứng trước cửa hàng, vóc dáng rất giống Gammino. Đối chiếu với ảnh cũ bằng phần mềm dự đoán tuổi, họ xác định đây chính là trùm mafia bỏ trốn.

Ngày 17/12/2021, cảnh sát Tây Ban Nha đã bắt giữ Gammino khi ông ta đang đi bộ trên phố, kết thúc gần hai thập kỷ lẩn trốn.

Dù những hình ảnh từ Google Street View không phải lúc nào cũng là bằng chứng quyết định, cả hai vụ án trên cho thấy chúng có thể trở thành manh mối quý giá, hỗ trợ cảnh sát khoanh vùng nghi phạm, xác minh địa điểm và thúc đẩy quá trình điều tra. Tuy nhiên, sự việc cũng làm dấy lên những tranh luận về quyền riêng tư, bởi không ít người lo ngại việc bị ghi hình tự động có thể xâm phạm đời sống cá nhân.