Bơi Mỹ nhận ‘giấy báo tử’ từ chính huyền thoại của mình

Sau thời của Michael Phelps, bơi lội Mỹ không còn sản sinh ra những tên tuổi lớn.

Hình ảnh một tấm ảnh mộ bia xuất hiện trong đêm khuya trên Instagram có thể không phải là cách thường thấy để đánh thức một nền thể thao. Nhưng khi người đăng là Ryan Lochte, và người chia sẻ lại là Michael Phelps, câu chuyện lập tức mang một trọng lượng khác.

Lời cảnh báo

Nửa đêm Singapore, trong khi các tuyển thủ Mỹ vẫn đang chiến đấu tại Giải vô địch thế giới 2025, một hình ảnh gây sốc bắt đầu lan truyền: “In loving memory of United States Swimming, 1980-2025. Aged 45. They set the bar high – until they stopped reaching for it” (“Yêu thương tưởng nhớ bơi lội Mỹ, 1980-2025. Họ từng đặt ra chuẩn mực – cho đến khi không còn vươn tới nữa”).

Bên dưới, Lochte viết thêm: “Gọi đây là một tang lễ, hay một khởi đầu mới. Chúng ta còn 3 năm”.

Phelps lặng lẽ chia sẻ lại trên story. Không một dòng bình luận, nhưng 40 tấm huy chương Olympic mà hai người họ sở hữu đủ để biến tấm bia mộ đó thành một bản cáo trạng.

Tuyển Mỹ kết thúc giải đấu với thành tích không hề tồi: 9 HCV, 29 huy chương tổng, đứng đầu bảng tổng sắp. Nhưng cái cách mà họ bị chỉ trích – từ chính những huyền thoại của mình – cho thấy vấn đề không nằm ở thành tích tức thời. Nó là sự tụt dốc dài hơi, âm ỉ trong hệ thống, trong tư duy điều hành và cả phương thức phát triển lực lượng kế cận.

Ryan Lochte đã gửi thông điệp cảnh báo đến đội bơi Mỹ.

Lần đầu tiên trong lịch sử, tuyển Mỹ không góp mặt ở một số nội dung chung kết. Chỉ một nam VĐV – Luca Urlando – giành HCV cá nhân. Trong khi đó, các VĐV ưu tú nhất thế giới hiện tại – Leon Marchand (Pháp) và Summer McIntosh (Canada) – đều không thuộc về Mỹ, dù đang tập luyện ngay trên đất Mỹ, dưới trướng HLV Bob Bowman tại Đại học Texas.

Nghĩa là gì? Là hệ thống huấn luyện của Mỹ vẫn rất mạnh. Nhưng chính USA Swimming – tổ chức quản lý bơi lội Mỹ – đang tụt hậu về tầm nhìn, kế hoạch, tổ chức và lãnh đạo.

Bài đăng Instagram không nhắm vào VĐV. Phelps và Lochte đều hiểu những gì các VĐV hiện tại đang trải qua – từ bệnh tật, sút cân đến áp lực thành tích. Nhưng họ chỉ ra điều mà không ai dám nói: USA Swimming thiếu lãnh đạo. Không có CEO gần một năm. Không có định hướng rõ ràng. Không còn ai chịu trách nhiệm tổng thể.

Bình luận viên Rowdy Gaines – cựu kình ngư đoạt 3 HCV Olympic, hiện là gương mặt quen thuộc trên NBC – nói thẳng trên sóng truyền hình: “Chúng ta đang bước vào ba năm quan trọng nhất lịch sử bơi lội Mỹ. Và không còn thời gian để lãng phí nữa”.

Những chỉ trích này không phải để hạ bệ. Chúng giống như một cú sốc điện – và thực tế là, nội bộ đội tuyển Mỹ đã tiếp nhận nó đúng cách.

Phản ứng của đội bơi Mỹ

Ngay trong ngày áp chót của giải đấu, đội nữ Mỹ bước lên bục cao nhất với một màn trình diễn không thể hoàn hảo hơn. Regan Smith, Kate Douglass, Gretchen Walsh và Torri Huske đã cùng nhau phá kỷ lục thế giới ở nội dung 4×100 m hỗn hợp tiếp sức nữ, với thời gian 3 phút 49.34 giây.

Một lời tuyên bố mạnh mẽ gửi đến thế giới – và gửi ngược lại chính Instagram của Lochte. Torri Huske chia sẻ sau chiến thắng: “Chúng tôi biết mình bị soi xét. Nhưng không ai hiểu được những gì chúng tôi trải qua – trừ khi bạn ở đây. Chúng tôi đã vượt qua tất cả. Và điều đó thật truyền cảm hứng”.

Bơi lội Mỹ đang thiếu ngôi sao.

Jack Alexy – ngôi sao trẻ ở nội dung 100 m tự do – cũng không ngần ngại nhắc tới tấm bia mộ: “Chúng tôi đã thấy nó. Và nó khiến chúng tôi giận. Nhưng cũng nhờ thế, chúng tôi thêm quyết tâm. Khi không đạt được tiêu chuẩn, chúng tôi không né tránh. Chúng tôi đối mặt”.

Katie Ledecky vẫn là trụ cột vững chắc. Ở tuổi 28, cô giành thêm HCV ở 800 m và 1.500 m, nâng tổng số huy chương thế giới lên 30 (23 vàng), chỉ sau Phelps. Nhưng ánh sáng của thế hệ mới đang chói lòa hơn bao giờ hết.

Summer McIntosh, 18 tuổi, giành 4 HCV cá nhân, suýt lập kỳ tích ngang Phelps nếu không thất bại sát nút trước chính Ledecky ở 800 m. Đáng nói hơn: cô sắp gia nhập nhóm tập luyện của Bowman tại Texas – môi trường đã sản sinh ra Phelps, Ledecky và Marchand.

Sự chuyển giao thế hệ không còn là giả định. Nó đang diễn ra, ngay trong lòng hệ thống Mỹ, nhưng không phục vụ cho tuyển Mỹ.

Greg Meehan – Giám đốc mới của đội tuyển quốc gia – có lẽ là người hiểu rõ nhất sự mong manh giữa hai kịch bản ấy. Ông chia sẻ sau giải: “Chúng tôi sẽ nhìn lại tất cả. Kể cả những nội dung tưởng như đang mạnh. Không được phép tự mãn. Phần còn lại thế giới đang đi lên rất nhanh.”

Phản ứng ấy tích cực, nhưng không đủ. Cái đội tuyển Mỹ cần lúc này là một cuộc “đại tu toàn diện”, từ lãnh đạo đến đào tạo, từ tâm lý đến tuyển chọn. Olympic Los Angeles 2028 chỉ còn ba năm – và đó không chỉ là cơ hội, mà còn là một bài kiểm tra lịch sử.

Bơi lội Mỹ chưa chết. Nhưng họ đã nhận được lời cảnh tỉnh rõ ràng nhất có thể, và từ chính những người từng đưa họ lên đỉnh cao. Không có ai ngoài Phelps và Lochte đủ uy tín để vẽ ra “tấm bia mộ” ấy – không phải để vùi lấp, mà để nhắc nhớ rằng vị thế không phải là điều vĩnh viễn.

Đội bơi Mỹ có thể xem đó như một lời chia buồn – hoặc một lời kêu gọi đứng dậy. Câu trả lời sẽ nằm ở năm 2028.