Sách bị làm giả siêu nhanh

Sách lậu nhiều như “nấm sau mưa”, từ trên sàn thương mại điện tử tới mạng xã hội, từ hội chợ sách tới cửa hàng nhỏ lẻ. Hành vi làm lậu lan tới cả ebook và audiobook. Quy mô lớn, tốc độ nhanh, các đầu nậu còn sản xuất sản phẩm lậu rất nhạy bén với nhu cầu thị trường.

Sách lậu ra mắt cùng lúc sách mới

Tốc độ in sách và khả năng tiếp cận bạn đọc của các đơn vị in lậu đã ngang mức các nhà xuất bản, nhà phát hành. Đại diện Alpha Books cho biết ngay từ khi công ty này mới chuyển bản thảo sang nhà in, đồng thời thông báo pre-order (đặt trước) cuốn sách Từ sông Bến Hải đến Dinh Độc Lập, rất nhiều fanpage khác đã đăng bán cuốn sách này. Như vậy, ngay từ khi sách gốc chưa ra mắt, sách lậu đã sẵn sàng kế hoạch in ấn, vận chuyển.

Thông báo trên fanpage Alpha Books về cuốn sách Từ sông Bến Hải đến Dinh Độc Lập bị in lậu. Ảnh: FB Alpha Books.

Anh K., đại diện một công ty sách, cho biết công nghệ in phát triển khiến việc in sách lậu nhanh hơn, đẹp hơn, khó phát hiện hơn.

Trước đây, công chúng có thể tự phát hiện sách lậu bằng cách xem trang trong có in nhòe, căn lệch không, thì nay, công nghệ in hiện đại khiến hình ảnh sao chụp trang sách có thể nét tương tự như in từ bản thảo gốc, đồng thời tốc độ in cũng nhanh hơn trước. Chỉ cần một buổi tới một ngày là có thể in được hàng nghìn bản lậu từ một cuốn sách gốc.

Sách lậu đang cạnh tranh trực tiếp với sách thật, không chỉ về tốc độ sản xuất mà còn cạnh tranh sự hiện diện trên mạng xã hội hay tại nhà sách. Theo anh K., để tăng độ “uy tín”, sách giả thường được trà trộn cùng sách thật tại các cửa hàng nhỏ lẻ, hoặc các hội chợ sách tự phát. “Hàng giả xuất hiện ở nơi có nhiều hàng thật, không thể đứng một mình”, anh K. cho biết. Trên mạng, sách giả thường được giảm giá sâu, hoặc bán với mức giá rẻ khó tin để “chiêu dụ” người mua ham rẻ.

Sách giả càng ngày càng khó phân biệt với sách thật. Ảnh: FB NXB Kim Đồng.

Chưa dừng lại ở sao chép sách thật và phân phối lẫn lộn với hàng thật, đại diện Alpha Books cho biết đã phát hiện hình thức làm lậu tinh vi hơn: tự ý lấy ruột sách thật để gia công lại bìa, tạo ra phiên bản đặc biệt để bán lại với giá cao cho một nhóm khách hàng có nhu cầu sưu tầm.

Nhiều trang rao bán sách ebook với mức giá rẻ. Ảnh: FB.

Trên đây mới chỉ là thực trạng về ấn phẩm in, còn ebook và audiobook lại càng khó kiểm soát. Nhiều trang rao bán “kho sách điện tử” với mức giá rẻ.

Trên YouTube, nhiều kênh không mua bản quyền sách nhưng vẫn tạo nội dung tóm tắt sách. “Số lượng đầu sách của doanh nghiệp quá lớn, không thể đi rà soát phát hiện từng trường hợp”, đại diện Alpha Books chia sẻ.

Trên nền tảng số, chỉ các trang lớn như Google Play mới gắn công cụ DRM (Digital Rights Management) cho ebook để ngăn chặn vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, các website tại Việt Nam hầu như không có công cụ nào để kiểm soát hành vi này.

Chủ động “đề kháng” với sách giả

Trước vấn nạn sách giả, nhiều nhà xuất bản, công ty sách đã chủ động đưa ra các biện pháp để bạn đọc phân biệt được sách thật. Nhà xuất bản Trẻ đã dán tem cào phủ nhũ bạc, tem cào này có thể cào như thẻ cào điện thoại, tích hợp với hệ thống tích điểm. Alpha Books cũng dán tem chống sách giả, trong tương lai gần sẽ sử dụng công nghệ chống sao chụp, khiến mọi hình ảnh sao chụp đều vỡ nét khi in.

Sách giả, dù tinh vi tới mấy vẫn là một sản phẩm chất lượng thấp để đảm bảo thu lợi cho kẻ in lậu. Anh K. cho biết đơn vị sách giả có thể đạt chất lượng in tương đương với sách thật nhờ công nghệ in hiện đại, tuy nhiên, họ vẫn lộ khuyết điểm ở công đoạn gia công sách.

Cụ thể, sách giả thường khâu chỉ ẩu, dán keo chất lượng thấp hoặc thậm chí không dán, khiến sách nhanh bung gáy hơn. Sách giả có thể không làm tay gấp cho bìa, không làm áo ôm/đai sách. Ngoài ra, bìa sách giả thường không sử dụng công nghệ in đặc biệt như dập nổi, ép nhũ, cán mờ, bóng điểm.

Nhà xuất bản Trẻ đã dán tem cào phủ nhũ bạc để bạn đọc dễ nhận diện sách thật. Ảnh: NXB Trẻ.

Dù nạn sách giả có thể khiến người làm sách nản lòng, anh K. tin rằng chất lượng ấn phẩm – về cả nội dung lẫn hình thức – vẫn là yếu tố quyết định trong cuộc chiến này, là thứ nhà xuất bản cần tập trung làm tốt.

“Những ấn phẩm được sản xuất tại cơ sở in tốt, bản thân cơ sở in đó có đầu tư sâu về năng lực sản xuất, thì ấn phẩm tạo ra có đề kháng mạnh. Độc giả khi cầm các ấn phẩm này, dễ dàng phân biệt được sách giả sách thật, vấn đề giá không ảnh hưởng tới quyết định của họ.

Độc giả dễ dàng phân biệt giữa sản phẩm điểm 8 và điểm 5. Tuy nhiên, cầm sản phẩm điểm 3 với điểm 4, nghĩa là sách thật chỉ nhỉnh hơn sách giả một chút, thì ở đâu rẻ họ mua”, anh K. nhận định.

Trong cuộc chiến với sách giả, cần sự chung tay của cả cộng đồng. Nhân tố quyết định sự thành bại của cuộc chiến này chính là độc giả – người bỏ tiền mua sách. Các công ty sách, các nhà xuất bản kêu gọi bạn đọc nâng cao kiến thức nhận biết sách giả, sách thật, đồng thời ý thức được việc mua và đọc sách thật là bảo vệ quyền lợi cho chính mình. Khi không ai còn động lực sáng tạo vì sợ tác phẩm bị in lậu, người đọc cũng ít đi cơ hội tiếp cận tri thức mới.